Çin’de ortaya çıkan koronavirüs, tüm düyayı tesiri altına aldı.
Virüsün global salgına dönüşmesinin akabinde Türkiye’de birinci olay, 11 Mart 2020’de görüldü.
11 Mart 2020 bununla birlikte, koronavirüsün Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafınca ‘küresel pandemi’ ilan edildiği gün olarak tarihe geçti.
Türkiye’de koronavirüs kaynaklı birinci vefat ise 17 Mart 2020’de yaşandı.
ÇEŞİTLİ TEDBİRLER ALINDI
Salgınla geçen 2 yılda dünyadaki biroldukça ülkedeki üzere Türkiye’de de virüsün yayılmasını önleyebilmek için uçuşların durdurulması, sokağa çıkma kısıtlaması, uzaktan eğitime geçilmesi, kafe ve restoran üzere yerlerin süreksiz müddetle kapatılması, kamuya açık aktifliklerin iptal edilmesi üzere çeşitli tedbirler devreye alındı.
HES KODU ZARURİLİĞİ GETİRİLDİ
Salgın günlük hayat alışkanlıklarını da değiştirdi. Bu süreçte AVM’ler ile kurum ve kuruluşlara girişte HES kodu göstermek ve ateş ölçümü yaptırmak zarurî hale geldi.
PCR TESTİ UYGULAMASI BAŞLATILDI
Devlet kurumu, iş yeri, hastane üzere yerlere, otobüslere, duraklara koronavirüs ile gayrette yapılması gerekenleri anlatan ikaz afişleri asıldı. Yurt dışına seyahat edecekler yahut hastalık belirtisi olanlar için PCR testi uygulaması başlatıldı.
TÜRKİYE BİRİNCİ KAPANMAYI NİSAN 2020’DE YAŞADI
Türkiye’de birinci sokağa çıkma kısıtlaması ise 10-12 Nisan 2020’de 30 büyükşehir ile akciğer rahatsızlıklarının sık görüldüğü Zonguldak’ta uygulandı. Sokağa çıkma kısıtlamaları, olay sayılarının pik yaptığı devirlerde yenidenlandı. 2020’deki en yüksek hadise sayısı, 8 Aralık’ta 33 bin 198 olarak kayıtlara geçti. Birebir yıl en yüksek günlük vefat ise 259 kişinin hayatını yitirdiği 23 Aralık’ta yaşandı.
14 OCAK 2021’DE AŞILAMA PROGRAMININ KAPSAMI GENİŞLETİLDİ
2021’de aşılar devreye girdi. 14 Ocak 2021’de sıhhat çalışanlarıyla başlayarak 65 yaş üstüyle devam eden aşılama programına süratle yeni yaş ve meslek kümeleri eklendi. 2 Nisan’dan itibaren BioNTech aşılarının da uygulanmasına başlandı.
146 MİLYON DOZDAN FAZLA AŞI YAPILDI
25 Haziran 2021 prestijiyle 18 yaş ve üstündekiler, randevularını alarak aşılarını olmaya başladı. Bugüne kadar 18 yaş ve üstü nüfusta 146 milyon dozdan fazla aşı yapıldı.
MART AYINDA “KONTROLLÜ” OLAĞANLAŞMA ADIMLARI ATILDI
Denetimli olağanlaşma adımlarının atıldığı 2021 yılında, hadise sayılarında devir periyot azalma ve artışlar yaşandı. Ocak 2021’de en yüksek 14 bin 494 olan günlük olay sayısı, Şubat 2021’de 9 bin 572 oldu. Mart 2021’de günlük hadise sayısı 39 bin 302’ye kadar yükseldi.
2 Mart 2021’de denetimli olağanlaşma süreci başladı. Bu kapsamda, vilayetlerdeki risk durumlarına göre sokağa çıkma kısıtlamaları, yeme-içme yerlerinin hangi kaidelerde hizmet verebileceği ve hangi kademelerdeki öğrencilerin hangi koşullarda yüz yüze eğitime başlayacağı belirlendi.
OLAYLAR NİSANDA ARTIŞA GEÇTİ
Bu süreçte nisan ayında olay sayıları süratli artışa geçti. 16 Nisan 63 bin 82 hadise ile 2021’de en çok hadisenin görüldüğü gün olarak kaydedildi.
en çok VEFAT 30 NİSAN 2021’DE YAŞANDI
Salgın müddetince en çok vefatın yaşandığı gün ise 394 kişinin hayatını kaybettiği 30 Nisan 2021 oldu.
TAM KAPANMA DEVRİ UYGULANDI
Olay sayılarındaki bu artış üzerine Kovid-19 önlemleri kapsamında 29 Nisan-17 Mayıs 2021 tarihleri içinde kesintisiz sokağa çıkma kısıtlamasını içeren tam kapanma devri uygulandı.
FAALİYETLERE ORTA VERİLDİ
Bu tarihlerde üretim, imalat, besin, paklık, sıhhat üzere alanlarda istisna tutulan kuruluşlar hariç tüm iş yerlerinin faaliyetlerine orta verildi. Kentler ortası seyahatlerin tamamı müsaadeye tabi oldu, anaokulu, kreş, 8. ve 12. sınıflar dahil tüm kurumlarda yüz yüze eğitime orta verildi, tüm imtihanlar ertelendi.
KADEMELİ OLAĞANLAŞMA DEVRİ
17 gün süren tam kapanmanın akabinde kademeli olağanlaşma periyoduna geçildi. Bu süreçte sokağa çıkma kısıtlamaları muhakkak saatlerle sonlandırılırken, restoran ve kafelerin paket servise geçmesi, huzurevlerinin ziyarete açılması üzere uygulamalar peyderpey başladı.
OLAĞAN HAYATA DÖNÜŞ SÜRECİ 1 TEMMUZ’DA BAŞLADI
Türkiye’de 1 Temmuz’dan itibaren olağan hayata dönüşü sağlayacak yeni periyoda geçildi. Pazartesi-cumartesi günleri saat 22.00’den sabah 05.00’e kadar olan ve pazarları ise tam gün uygulanan sokağa çıkma kısıtlaması ile sınırlama mühletince uygulanan kentler ortası seyahat kısıtlaması büsbütün bitmiş oldu.
TOPLU TERTİPLER HÜR HALE GELDİ
Ayrıyeten tüm iş yerleri açılış kapanış saatleri çerçevesinde faaliyet göstermeye başladı, kent içi yahut kentler ortası tüm toplu taşıma araçlarındaki yolcu sayısı sonlandırmasına son verildi. Düğün, sünnet, nişan ve kına üzere etkinlikler özgür hale geldi.
YÜZ YÜZE EĞİTİM TEKRAR BAŞLADI
Uzaktan eğitim sürecinin akabinde öğrenciler, 6 Eylül’de tüm kademelerde haftada 5 gün ve yüz yüze eğitime geri döndü. Devlet, salgınının olumsuz tesirlerini en aza indirmek hedefiyle bu süreçlerde esnaf ve sanatkarlar ile dezavantajlı vatandaşlara yönelik biroldukca toplumsal takviye programını devreye aldı.
YERLİ AŞI: TURKOVAC
Tüm dünyada süregelen aşı çalışmalarına, Türkiye’de katıldı. Türkiye yerli aşısını üretmeye yönelik çalışmalarını da aralıksız sürdürdü. Bu kapsamda, Türkiye Sıhhat Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunun (TÜBİTAK) dayanağıyla yürütülen aşı çalışmaları içinde en süratli ilerleyeni, Erciyes Üniversitesince geliştirilen inaktif Kovid-19 aşısı oldu.
BİRİNCİ DOZU 22 HAZİRAN 2021’DE YAPILDI
Geliştirme çalışmalarına Nisan 2020’de başlanan yerli aşının Faz-3 kapsamındaki birinci dozu, 22 Haziran 2021’de yapıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu tarihte yerli inaktif Kovid-19 aşısının isminin ‘TURKOVAC’ olduğunu deklare etti. Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu, 22 Aralık 2021’de TURKOVAC için acil kullanım onayı verdi. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, Şanlıurfa’daki aşı üretim tesisinden yapılan programda TURKOVAC’ın seri üretimine başlandığını bildirdi.
TURKOVAC, KENT HASTANELERİNDE UYGULANMAYA BAŞLADI
TURKOVAC’ın ülke genelindeki kent hastanelerinde uygulanması ise 30 Aralık 2021’de başladı. 81 vilayetteki kent hastanelerinin yanı sıra eğitim ve araştırma hastaneleri de 8 Şubat prestijiyle sürece dahil oldu.
Ayrıyeten TURKOVAC’ın devam eden klinik çalışmaları kapsamında 24 Ocak’ta iki doz BioNTech aşısından daha sonra TURKOVAC uygulanması, 18 Şubat’ta ise 16-18 yaş kümesindeki gençlerde aktifliği ve güvenirliğinin değerlendirileceği çalışma hayata geçirildi. TURKOVAC’ın hatırlatma dozu Faz-3 klinik çalışması, 9 Mart prestijiyle Azerbaycan’da da başladı.
KRONİK HASTALAR VE 65 YAŞ ÜSTÜNDEKİLER İÇİN MOLNUPİRAVİR İLACI
ABD ve Avrupa’daki birtakım ülkelerde koronavirüs hastalarının tedavisinde kullanılan Molnupiravir ilacı, şubatta Türkiye’de de tedavi rehberine alındı. Bu kapsamda, hastalığın ağır seyretme riskinin bulunduğu kronik hastalar ile 65 yaş üzerindekilere koronavirüs semptomlarının ortaya çıktığı birinci 5 gün ortasında Molnupiravir verilmeye başlandı.
OMİCRON, OLAYLARI YÜKSELTTİ
Öte yandan 2021’de koronavirüsün dünya genelinde yayılması kararı uğradığı mutasyonlar, farklı ülkelerde Alfa, Beta, Delta, Gama ve Omicron varyantlarının ortaya çıkmasına niye oldu. Olay sayılarında süratli yükselişlere niye olan bu varyantlar, Türkiye’de de görüldü. Aralık 2021’de 16 bin 910’a kadar düşen günlük hadise sayısı, birebir ay Türkiye’de Omicron varyantının görülmesinin akabinde yine yükselmeye başladı.
Omicron varyantının hasta yapan özelliğinin düşük bulunmasına karşın yüksek bulaşıcılığının tesiriyle günlük hadise sayısı Ocak 2022’de 94 bin 783’e, 4 Şubat’ta 111 bin 157’ye kadar çıktı. Bu sayı salgının başından beri kaydedilen en yüksek günlük olay sayısı oldu. Bu yılın en yüksek günlük vefat sayısı ise 15 Şubat’ta 309 olarak kaydedildi.
14 MİLYON HADİSE GÖRÜLDÜ
Türkiye’de 2 yılı geride bırakan Kovid-19 salgınında bugüne kadar 14 milyon hadise görülürken, 94 bin kişi hayatını yitirdi.
AÇIK HAVADA MASKE MECBURİLİĞİ KALKTI
Şubatın birinci haftasında pik noktasına ulaşan olay sayıları, bu tarihten itibaren yeniden azalmaya başladı. Günlük olay sayısı şubatta 49 bin 792’ye, martta 27 bin 671’e kadar düştü. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, 2 Mart’ta olayların düşüşe geçtiğini belirtti. Salgınla gayrette uygulanan maske kuralı, HES kodu ve PCR testi üzere önlemlerle ilgili alınan yeni kararları deklare etti. Bu kapsamda yeni periyotta maske takma mecburiliği açık havada kaldırıldı, kapalı ortamlarda ise havalandırma ve ara kuralına nazaran uygulanmaya başladı.
HES VE PCR UYGULAMALARINA SON VERİLDİ
Ayrıyeten, kurum ve kuruluşlara girişteki HES kodu uygulamasına, hastalık belirtisi olmayanlardan PCR testi istenmesine ve okullarda iki hadisenin görüldüğü sınıfların kapatılmasına son verildi.
Virüsün global salgına dönüşmesinin akabinde Türkiye’de birinci olay, 11 Mart 2020’de görüldü.
11 Mart 2020 bununla birlikte, koronavirüsün Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafınca ‘küresel pandemi’ ilan edildiği gün olarak tarihe geçti.
Türkiye’de koronavirüs kaynaklı birinci vefat ise 17 Mart 2020’de yaşandı.
ÇEŞİTLİ TEDBİRLER ALINDI
Salgınla geçen 2 yılda dünyadaki biroldukça ülkedeki üzere Türkiye’de de virüsün yayılmasını önleyebilmek için uçuşların durdurulması, sokağa çıkma kısıtlaması, uzaktan eğitime geçilmesi, kafe ve restoran üzere yerlerin süreksiz müddetle kapatılması, kamuya açık aktifliklerin iptal edilmesi üzere çeşitli tedbirler devreye alındı.
HES KODU ZARURİLİĞİ GETİRİLDİ
Salgın günlük hayat alışkanlıklarını da değiştirdi. Bu süreçte AVM’ler ile kurum ve kuruluşlara girişte HES kodu göstermek ve ateş ölçümü yaptırmak zarurî hale geldi.
PCR TESTİ UYGULAMASI BAŞLATILDI
Devlet kurumu, iş yeri, hastane üzere yerlere, otobüslere, duraklara koronavirüs ile gayrette yapılması gerekenleri anlatan ikaz afişleri asıldı. Yurt dışına seyahat edecekler yahut hastalık belirtisi olanlar için PCR testi uygulaması başlatıldı.
TÜRKİYE BİRİNCİ KAPANMAYI NİSAN 2020’DE YAŞADI
Türkiye’de birinci sokağa çıkma kısıtlaması ise 10-12 Nisan 2020’de 30 büyükşehir ile akciğer rahatsızlıklarının sık görüldüğü Zonguldak’ta uygulandı. Sokağa çıkma kısıtlamaları, olay sayılarının pik yaptığı devirlerde yenidenlandı. 2020’deki en yüksek hadise sayısı, 8 Aralık’ta 33 bin 198 olarak kayıtlara geçti. Birebir yıl en yüksek günlük vefat ise 259 kişinin hayatını yitirdiği 23 Aralık’ta yaşandı.
14 OCAK 2021’DE AŞILAMA PROGRAMININ KAPSAMI GENİŞLETİLDİ
2021’de aşılar devreye girdi. 14 Ocak 2021’de sıhhat çalışanlarıyla başlayarak 65 yaş üstüyle devam eden aşılama programına süratle yeni yaş ve meslek kümeleri eklendi. 2 Nisan’dan itibaren BioNTech aşılarının da uygulanmasına başlandı.
146 MİLYON DOZDAN FAZLA AŞI YAPILDI
25 Haziran 2021 prestijiyle 18 yaş ve üstündekiler, randevularını alarak aşılarını olmaya başladı. Bugüne kadar 18 yaş ve üstü nüfusta 146 milyon dozdan fazla aşı yapıldı.
MART AYINDA “KONTROLLÜ” OLAĞANLAŞMA ADIMLARI ATILDI
Denetimli olağanlaşma adımlarının atıldığı 2021 yılında, hadise sayılarında devir periyot azalma ve artışlar yaşandı. Ocak 2021’de en yüksek 14 bin 494 olan günlük olay sayısı, Şubat 2021’de 9 bin 572 oldu. Mart 2021’de günlük hadise sayısı 39 bin 302’ye kadar yükseldi.
2 Mart 2021’de denetimli olağanlaşma süreci başladı. Bu kapsamda, vilayetlerdeki risk durumlarına göre sokağa çıkma kısıtlamaları, yeme-içme yerlerinin hangi kaidelerde hizmet verebileceği ve hangi kademelerdeki öğrencilerin hangi koşullarda yüz yüze eğitime başlayacağı belirlendi.
OLAYLAR NİSANDA ARTIŞA GEÇTİ
Bu süreçte nisan ayında olay sayıları süratli artışa geçti. 16 Nisan 63 bin 82 hadise ile 2021’de en çok hadisenin görüldüğü gün olarak kaydedildi.
en çok VEFAT 30 NİSAN 2021’DE YAŞANDI
Salgın müddetince en çok vefatın yaşandığı gün ise 394 kişinin hayatını kaybettiği 30 Nisan 2021 oldu.
TAM KAPANMA DEVRİ UYGULANDI
Olay sayılarındaki bu artış üzerine Kovid-19 önlemleri kapsamında 29 Nisan-17 Mayıs 2021 tarihleri içinde kesintisiz sokağa çıkma kısıtlamasını içeren tam kapanma devri uygulandı.
FAALİYETLERE ORTA VERİLDİ
Bu tarihlerde üretim, imalat, besin, paklık, sıhhat üzere alanlarda istisna tutulan kuruluşlar hariç tüm iş yerlerinin faaliyetlerine orta verildi. Kentler ortası seyahatlerin tamamı müsaadeye tabi oldu, anaokulu, kreş, 8. ve 12. sınıflar dahil tüm kurumlarda yüz yüze eğitime orta verildi, tüm imtihanlar ertelendi.
KADEMELİ OLAĞANLAŞMA DEVRİ
17 gün süren tam kapanmanın akabinde kademeli olağanlaşma periyoduna geçildi. Bu süreçte sokağa çıkma kısıtlamaları muhakkak saatlerle sonlandırılırken, restoran ve kafelerin paket servise geçmesi, huzurevlerinin ziyarete açılması üzere uygulamalar peyderpey başladı.
OLAĞAN HAYATA DÖNÜŞ SÜRECİ 1 TEMMUZ’DA BAŞLADI
Türkiye’de 1 Temmuz’dan itibaren olağan hayata dönüşü sağlayacak yeni periyoda geçildi. Pazartesi-cumartesi günleri saat 22.00’den sabah 05.00’e kadar olan ve pazarları ise tam gün uygulanan sokağa çıkma kısıtlaması ile sınırlama mühletince uygulanan kentler ortası seyahat kısıtlaması büsbütün bitmiş oldu.
TOPLU TERTİPLER HÜR HALE GELDİ
Ayrıyeten tüm iş yerleri açılış kapanış saatleri çerçevesinde faaliyet göstermeye başladı, kent içi yahut kentler ortası tüm toplu taşıma araçlarındaki yolcu sayısı sonlandırmasına son verildi. Düğün, sünnet, nişan ve kına üzere etkinlikler özgür hale geldi.
YÜZ YÜZE EĞİTİM TEKRAR BAŞLADI
Uzaktan eğitim sürecinin akabinde öğrenciler, 6 Eylül’de tüm kademelerde haftada 5 gün ve yüz yüze eğitime geri döndü. Devlet, salgınının olumsuz tesirlerini en aza indirmek hedefiyle bu süreçlerde esnaf ve sanatkarlar ile dezavantajlı vatandaşlara yönelik biroldukca toplumsal takviye programını devreye aldı.
YERLİ AŞI: TURKOVAC
Tüm dünyada süregelen aşı çalışmalarına, Türkiye’de katıldı. Türkiye yerli aşısını üretmeye yönelik çalışmalarını da aralıksız sürdürdü. Bu kapsamda, Türkiye Sıhhat Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunun (TÜBİTAK) dayanağıyla yürütülen aşı çalışmaları içinde en süratli ilerleyeni, Erciyes Üniversitesince geliştirilen inaktif Kovid-19 aşısı oldu.
BİRİNCİ DOZU 22 HAZİRAN 2021’DE YAPILDI
Geliştirme çalışmalarına Nisan 2020’de başlanan yerli aşının Faz-3 kapsamındaki birinci dozu, 22 Haziran 2021’de yapıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu tarihte yerli inaktif Kovid-19 aşısının isminin ‘TURKOVAC’ olduğunu deklare etti. Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu, 22 Aralık 2021’de TURKOVAC için acil kullanım onayı verdi. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, Şanlıurfa’daki aşı üretim tesisinden yapılan programda TURKOVAC’ın seri üretimine başlandığını bildirdi.
TURKOVAC, KENT HASTANELERİNDE UYGULANMAYA BAŞLADI
TURKOVAC’ın ülke genelindeki kent hastanelerinde uygulanması ise 30 Aralık 2021’de başladı. 81 vilayetteki kent hastanelerinin yanı sıra eğitim ve araştırma hastaneleri de 8 Şubat prestijiyle sürece dahil oldu.
Ayrıyeten TURKOVAC’ın devam eden klinik çalışmaları kapsamında 24 Ocak’ta iki doz BioNTech aşısından daha sonra TURKOVAC uygulanması, 18 Şubat’ta ise 16-18 yaş kümesindeki gençlerde aktifliği ve güvenirliğinin değerlendirileceği çalışma hayata geçirildi. TURKOVAC’ın hatırlatma dozu Faz-3 klinik çalışması, 9 Mart prestijiyle Azerbaycan’da da başladı.
KRONİK HASTALAR VE 65 YAŞ ÜSTÜNDEKİLER İÇİN MOLNUPİRAVİR İLACI
ABD ve Avrupa’daki birtakım ülkelerde koronavirüs hastalarının tedavisinde kullanılan Molnupiravir ilacı, şubatta Türkiye’de de tedavi rehberine alındı. Bu kapsamda, hastalığın ağır seyretme riskinin bulunduğu kronik hastalar ile 65 yaş üzerindekilere koronavirüs semptomlarının ortaya çıktığı birinci 5 gün ortasında Molnupiravir verilmeye başlandı.
OMİCRON, OLAYLARI YÜKSELTTİ
Öte yandan 2021’de koronavirüsün dünya genelinde yayılması kararı uğradığı mutasyonlar, farklı ülkelerde Alfa, Beta, Delta, Gama ve Omicron varyantlarının ortaya çıkmasına niye oldu. Olay sayılarında süratli yükselişlere niye olan bu varyantlar, Türkiye’de de görüldü. Aralık 2021’de 16 bin 910’a kadar düşen günlük hadise sayısı, birebir ay Türkiye’de Omicron varyantının görülmesinin akabinde yine yükselmeye başladı.
Omicron varyantının hasta yapan özelliğinin düşük bulunmasına karşın yüksek bulaşıcılığının tesiriyle günlük hadise sayısı Ocak 2022’de 94 bin 783’e, 4 Şubat’ta 111 bin 157’ye kadar çıktı. Bu sayı salgının başından beri kaydedilen en yüksek günlük olay sayısı oldu. Bu yılın en yüksek günlük vefat sayısı ise 15 Şubat’ta 309 olarak kaydedildi.
14 MİLYON HADİSE GÖRÜLDÜ
Türkiye’de 2 yılı geride bırakan Kovid-19 salgınında bugüne kadar 14 milyon hadise görülürken, 94 bin kişi hayatını yitirdi.
AÇIK HAVADA MASKE MECBURİLİĞİ KALKTI
Şubatın birinci haftasında pik noktasına ulaşan olay sayıları, bu tarihten itibaren yeniden azalmaya başladı. Günlük olay sayısı şubatta 49 bin 792’ye, martta 27 bin 671’e kadar düştü. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, 2 Mart’ta olayların düşüşe geçtiğini belirtti. Salgınla gayrette uygulanan maske kuralı, HES kodu ve PCR testi üzere önlemlerle ilgili alınan yeni kararları deklare etti. Bu kapsamda yeni periyotta maske takma mecburiliği açık havada kaldırıldı, kapalı ortamlarda ise havalandırma ve ara kuralına nazaran uygulanmaya başladı.
HES VE PCR UYGULAMALARINA SON VERİLDİ
Ayrıyeten, kurum ve kuruluşlara girişteki HES kodu uygulamasına, hastalık belirtisi olmayanlardan PCR testi istenmesine ve okullarda iki hadisenin görüldüğü sınıfların kapatılmasına son verildi.