Hiperenflasyon Nedir? Hiperenflasyon niye Oluşur? Hiperenflasyon, bir iktisatta vakit ortasında tipik olarak her ay %50’yi aşan oranlarda süratli ve denetimsiz fiyat artışlarını tabir eder.
Aşırı ölçüde para basan bir merkez bankası ile irtibatlı olarak, altta yatan üretim ekonomisindeki savaş ve ekonomik düzensizlik vakit içinderında hiperenflasyon meydana gelebilir. Hiperenflasyon, besin ve yakıt üzere temel mallar kıtlaştıkça meblağlarında artışa niye olabilir. Hiperenflasyonlar tipik olarak az olmakla bir arada, bir sefer başladığında denetimden çıkabilirler.
Hiperenflasyon Nedir?
Hiperenflasyon, bir iktisattaki süratli, çok ve denetim dışı genel fiyat artışlarını tanımlayan bir tabirdir. Enflasyon , mal ve hizmetler için artan meblağların suratının bir ölçüsü iken, hiperenflasyon, tipik olarak ayda %50’den çok olan, süratle yükselen enflasyondur.
Hiperenflasyon gelişmiş ekonomiler için ender görülen bir olay bulunmasına karşın Çin, Almanya, Rusya, Macaristan ve Arjantin üzere ülkelerde tarih boyunca birfazlaca sefer meydana gelmiştir.
Hiperenflasyonu Anlamak
Hiperenflasyon, meblağların makul bir süre boyunca ayda %50’den çok artması durumunda ortaya çıkar. Hiperenflasyon, tüketicilerin ve işletmelerin daha yüksek fiyatlar niçiniyle eser satın almak için daha fazla paraya gereksinim duymasına yol açar.
Normal enflasyon aylık fiyat artışları ile ölçülürken, hiperenflasyon günde %5 ila %10’a yaklaşabilen üstel günlük artışlarla ölçülmektedir. Hiperenflasyon, enflasyon oranının bir ay boyunca %50’yi aşması durumunda ortaya çıkar.
Bir iktisatta fiyatlar enflasyona ayak uyduramıyorsa, insanların temel gereksinimlerini ve hayat masraflarını karşılayamayacakları için hayat standardı düşer.
Hiperenflasyon bir iktisat için bir grup sonuçlara niye olabilir. Beşerler, artan fiyatlar niçiniyle besin üzere bozulabilir eserler de dahil olmak üzere malları istifleyebilir ve bu da besin arzı kıtlığına niye olabilir. Fiyatlar çok yükseldiğinde, bankalara yatırılan nakit yahut tasarruflar, paranın satın alma gücü epeyce daha düşük olduğu için kıymet kaybeder yahut kıymetsiz hale gelir. Tüketicilerin mali durumu bozulur ve iflasa yol açabilir.
Ayrıca, beşerler paralarını finans kuruluşlarına, önde gelen bankalara ve borç verenlere işsiz kalmaları için yatırmayabilir. Tüketiciler ve işletmeler ödeyemezse vergi gelirleri de düşebilir ve bu da hükümetlerin temel hizmetleri sunamamasına niye olabilir.
Hiperenflasyon niye Oluşur?
Hiperenflasyon çeşitli niçinlerle tetiklenebilse de, aşağıda hiperinflasyonun en yaygın niçinlerinden birkaçı verilmiştir.
Aşırı Para Arzı
Şiddetli ekonomik çalkantı ve buhran periyotlarında hiperenflasyon meydana geldi. Bir depresyon, küçülen bir iktisadın uzun bir vakit içinderıdır, yani büyüme oranı negatiftir. Sakinlik, tipik olarak, iki çeyrek yahut altı aydan fazla süren bir negatif büyüme periyotlarıdır. Öte yandan bir depresyon senelerca sürebilir, lakin beraberinde son derece yüksek işsizlik, şirket ve şahsi iflaslar, daha düşük üretken çıktı ve daha az kredi yahut kullanılabilir kredi stantlar. Bir depresyona reaksiyon çoklukla merkez bankası tarafınca para arzında bir artıştır. Ekstra para, bankaları tüketicilere ve işletmelere harcama ve yatırım yaratmaları için borç vermeye teşvik etmek için tasarlanmıştır.
Ancak, para arzındaki artış, gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) ile ölçülen ekonomik büyüme tarafınca desteklenmiyorsa, sonuç hiperenflasyona yol açabilir. Bir iktisatta mal ve hizmet üretiminin bir ölçüsü olan GSYİH büyümezse, işletmeler kârlarını artırmak ve ayakta kalmak için fiyatları yükseltir. Tüketiciler daha fazla paraya sahip oldukları için daha yüksek fiyatlar öderler ve bu da enflasyona niye olur. İktisat daha da kötüleştikçe, şirketler daha fazla fiyat alıyor, tüketiciler daha fazla ödüyor ve merkez bankası daha fazla para basıyor, bu da kısır bir hiperenflasyon döngüsüne yol açıyor.
Ekonomide yahut Mali Sistemde İnanç Kaybı
Savaş vakit içinderında, hiperenflasyon çoklukla bir ülkenin para ünitesine olan itimat kaybı ve daha sonrasında merkez bankasının para ünitesinin kıymetini muhafaza yeteneği olduğunda ortaya çıkar. Yurt ortasında ve yurt haricinde mal satan firmalar, fiyatlarını yükselterek para ünitelerini kabul etmek için risk primi talep etmektedirler. Sonuç, üstel fiyat artışlarına yahut hiperenflasyona yol açabilir.
Bir hükümet düzgün yönetilmezse, vatandaşlar da kendi ülkelerinin para ünitesinin bedeline olan itimadını kaybedebilir. Paranın epey az yahut hiç pahası olmadığı algılandığında, beşerler kıymeti olan malları ve malları biriktirmeye başlarlar. Fiyatlar yükselmeye başladıkça, besin ve yakıt üzere temel mallar kıt hale gelir ve meblağları üst hakikat bir sarmal halinde gönderir. Buna karşılık, hükümet meblağları istikrara kavuşturmak ve likidite sağlamak için daha da fazla para basmak zorunda kalıyor ve bu da sorunu daha da berbatlaştırıyor.
Çoğu vakit, inanç eksikliği, ekonomik çalkantı ve savaş vakit içinderında ülkeyi terk eden yatırım çıkışlarına yansır. Bu çıkışlar gerçekleştiğinde, yatırımcılar kendi ülkelerinin yatırımlarını diğer bir ülkenin yatırımları karşılığında sattıkları için ülkenin para ünitesi kıymeti değer kaybeder. Merkez bankası çoklukla paranın ülke dışına taşınmasını yasaklayan sermaye denetimleri uygulayacaktır.
Hiperenflasyon Örneği
Daha yıkıcı ve uzun vadeli hiperenflasyon olaylarından biri, 1990’larda eski Yugoslavya’da meydana geldi. Ulusal çözülmenin eşiğinde olan ülke, aslına bakarsanız yıllık %76’yı aşan oranlarda enflasyon yaşıyordu. 1991 yılında, bu biçimdeki Sırp eyaletinin önderi Slobodan Miloseviç’in, Sırp merkez bankasının yandaşlarına 1.4 milyar dolarlık kredi vermesini sağlayarak ulusal hazineyi yağmaladığı ortaya çıktı.
Hırsızlık, hükümetin merkez bankasını mali yükümlülüklerini yerine getirebilmek için çok ölçüde para basmaya zorladı. Hiperenflasyon süratle ekonomiyi sardı, ülkenin zenginliğinden geriye kalanları sildi ve halkını mal takasına zorladı. Enflasyon oranı, ayda yüzde 313 milyon üzere akıl almaz bir orana ulaşana kadar her gün neredeyse iki katına çıktı. Merkez bankası, iktisat aşağı yanlışsız sarsılırken hükümeti ayakta tutmak için daha fazla para basmak zorunda kaldı.
Hükümet süratle üretim ve fiyatları denetim altına aldı ve bu da besin kıtlığına yol açtı. Gelirler %50’den çok düştü ve üretim durma noktasına geldi. Sonunda hükümet, para ünitesini ekonomiyi istikrara kavuşturmaya yardımcı olan Alman Markı ile değiştirdi.
Aşırı ölçüde para basan bir merkez bankası ile irtibatlı olarak, altta yatan üretim ekonomisindeki savaş ve ekonomik düzensizlik vakit içinderında hiperenflasyon meydana gelebilir. Hiperenflasyon, besin ve yakıt üzere temel mallar kıtlaştıkça meblağlarında artışa niye olabilir. Hiperenflasyonlar tipik olarak az olmakla bir arada, bir sefer başladığında denetimden çıkabilirler.
Hiperenflasyon Nedir?
Hiperenflasyon, bir iktisattaki süratli, çok ve denetim dışı genel fiyat artışlarını tanımlayan bir tabirdir. Enflasyon , mal ve hizmetler için artan meblağların suratının bir ölçüsü iken, hiperenflasyon, tipik olarak ayda %50’den çok olan, süratle yükselen enflasyondur.
Hiperenflasyon gelişmiş ekonomiler için ender görülen bir olay bulunmasına karşın Çin, Almanya, Rusya, Macaristan ve Arjantin üzere ülkelerde tarih boyunca birfazlaca sefer meydana gelmiştir.
Hiperenflasyonu Anlamak
Hiperenflasyon, meblağların makul bir süre boyunca ayda %50’den çok artması durumunda ortaya çıkar. Hiperenflasyon, tüketicilerin ve işletmelerin daha yüksek fiyatlar niçiniyle eser satın almak için daha fazla paraya gereksinim duymasına yol açar.
Normal enflasyon aylık fiyat artışları ile ölçülürken, hiperenflasyon günde %5 ila %10’a yaklaşabilen üstel günlük artışlarla ölçülmektedir. Hiperenflasyon, enflasyon oranının bir ay boyunca %50’yi aşması durumunda ortaya çıkar.
Bir iktisatta fiyatlar enflasyona ayak uyduramıyorsa, insanların temel gereksinimlerini ve hayat masraflarını karşılayamayacakları için hayat standardı düşer.
Hiperenflasyon bir iktisat için bir grup sonuçlara niye olabilir. Beşerler, artan fiyatlar niçiniyle besin üzere bozulabilir eserler de dahil olmak üzere malları istifleyebilir ve bu da besin arzı kıtlığına niye olabilir. Fiyatlar çok yükseldiğinde, bankalara yatırılan nakit yahut tasarruflar, paranın satın alma gücü epeyce daha düşük olduğu için kıymet kaybeder yahut kıymetsiz hale gelir. Tüketicilerin mali durumu bozulur ve iflasa yol açabilir.
Ayrıca, beşerler paralarını finans kuruluşlarına, önde gelen bankalara ve borç verenlere işsiz kalmaları için yatırmayabilir. Tüketiciler ve işletmeler ödeyemezse vergi gelirleri de düşebilir ve bu da hükümetlerin temel hizmetleri sunamamasına niye olabilir.
Hiperenflasyon niye Oluşur?
Hiperenflasyon çeşitli niçinlerle tetiklenebilse de, aşağıda hiperinflasyonun en yaygın niçinlerinden birkaçı verilmiştir.
Aşırı Para Arzı
Şiddetli ekonomik çalkantı ve buhran periyotlarında hiperenflasyon meydana geldi. Bir depresyon, küçülen bir iktisadın uzun bir vakit içinderıdır, yani büyüme oranı negatiftir. Sakinlik, tipik olarak, iki çeyrek yahut altı aydan fazla süren bir negatif büyüme periyotlarıdır. Öte yandan bir depresyon senelerca sürebilir, lakin beraberinde son derece yüksek işsizlik, şirket ve şahsi iflaslar, daha düşük üretken çıktı ve daha az kredi yahut kullanılabilir kredi stantlar. Bir depresyona reaksiyon çoklukla merkez bankası tarafınca para arzında bir artıştır. Ekstra para, bankaları tüketicilere ve işletmelere harcama ve yatırım yaratmaları için borç vermeye teşvik etmek için tasarlanmıştır.
Ancak, para arzındaki artış, gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) ile ölçülen ekonomik büyüme tarafınca desteklenmiyorsa, sonuç hiperenflasyona yol açabilir. Bir iktisatta mal ve hizmet üretiminin bir ölçüsü olan GSYİH büyümezse, işletmeler kârlarını artırmak ve ayakta kalmak için fiyatları yükseltir. Tüketiciler daha fazla paraya sahip oldukları için daha yüksek fiyatlar öderler ve bu da enflasyona niye olur. İktisat daha da kötüleştikçe, şirketler daha fazla fiyat alıyor, tüketiciler daha fazla ödüyor ve merkez bankası daha fazla para basıyor, bu da kısır bir hiperenflasyon döngüsüne yol açıyor.
Ekonomide yahut Mali Sistemde İnanç Kaybı
Savaş vakit içinderında, hiperenflasyon çoklukla bir ülkenin para ünitesine olan itimat kaybı ve daha sonrasında merkez bankasının para ünitesinin kıymetini muhafaza yeteneği olduğunda ortaya çıkar. Yurt ortasında ve yurt haricinde mal satan firmalar, fiyatlarını yükselterek para ünitelerini kabul etmek için risk primi talep etmektedirler. Sonuç, üstel fiyat artışlarına yahut hiperenflasyona yol açabilir.
Bir hükümet düzgün yönetilmezse, vatandaşlar da kendi ülkelerinin para ünitesinin bedeline olan itimadını kaybedebilir. Paranın epey az yahut hiç pahası olmadığı algılandığında, beşerler kıymeti olan malları ve malları biriktirmeye başlarlar. Fiyatlar yükselmeye başladıkça, besin ve yakıt üzere temel mallar kıt hale gelir ve meblağları üst hakikat bir sarmal halinde gönderir. Buna karşılık, hükümet meblağları istikrara kavuşturmak ve likidite sağlamak için daha da fazla para basmak zorunda kalıyor ve bu da sorunu daha da berbatlaştırıyor.
Çoğu vakit, inanç eksikliği, ekonomik çalkantı ve savaş vakit içinderında ülkeyi terk eden yatırım çıkışlarına yansır. Bu çıkışlar gerçekleştiğinde, yatırımcılar kendi ülkelerinin yatırımlarını diğer bir ülkenin yatırımları karşılığında sattıkları için ülkenin para ünitesi kıymeti değer kaybeder. Merkez bankası çoklukla paranın ülke dışına taşınmasını yasaklayan sermaye denetimleri uygulayacaktır.
Hiperenflasyon Örneği
Daha yıkıcı ve uzun vadeli hiperenflasyon olaylarından biri, 1990’larda eski Yugoslavya’da meydana geldi. Ulusal çözülmenin eşiğinde olan ülke, aslına bakarsanız yıllık %76’yı aşan oranlarda enflasyon yaşıyordu. 1991 yılında, bu biçimdeki Sırp eyaletinin önderi Slobodan Miloseviç’in, Sırp merkez bankasının yandaşlarına 1.4 milyar dolarlık kredi vermesini sağlayarak ulusal hazineyi yağmaladığı ortaya çıktı.
Hırsızlık, hükümetin merkez bankasını mali yükümlülüklerini yerine getirebilmek için çok ölçüde para basmaya zorladı. Hiperenflasyon süratle ekonomiyi sardı, ülkenin zenginliğinden geriye kalanları sildi ve halkını mal takasına zorladı. Enflasyon oranı, ayda yüzde 313 milyon üzere akıl almaz bir orana ulaşana kadar her gün neredeyse iki katına çıktı. Merkez bankası, iktisat aşağı yanlışsız sarsılırken hükümeti ayakta tutmak için daha fazla para basmak zorunda kaldı.
Hükümet süratle üretim ve fiyatları denetim altına aldı ve bu da besin kıtlığına yol açtı. Gelirler %50’den çok düştü ve üretim durma noktasına geldi. Sonunda hükümet, para ünitesini ekonomiyi istikrara kavuşturmaya yardımcı olan Alman Markı ile değiştirdi.