Demir eksikliği, dünyadaki en yaygın beslenme eksikliğidir. Bilhassa bayanları tesirler. Demir, insan bedeni için gerekli minerallerden biridir ve tüm hücre tiplerinde bulunur. Demir eksikliği, bedendeki tüm fizyolojik fonksiyonları tesirler ve sıhhat sıkıntılarına yol açar.
İnsan bedeni demirin büyük bir kısmını meblağ, fakat telafi edilmesi gereken günlük kayıplar da vardır. Ortalama olarak, bir yetişkin bedeninde 1 ila 3 gr içinde demir depolanır. Meyyit hücrelerin atılımıyla her gün yaklaşık 1 mg demir kaybedilir. Menopoz öncesi bayanların ortalama günlük kayıpları yaklaşık 2 mg’dır. Büyüme ve ergenlik devrinde daima artan demir gereksinimi olur. Ayrıyeten plasenta ve fetüsün gelişimi için gebe bayanların hamilelik sırasında yüksek demir muhtaçlığı vardır.
Demir için ortalama günlük ihtiyaç yetişkin bir erkek için 7 mg ve yetişkin bir bayan için 12 mg’dır. Bu kıymetler önerilen asgarî alım bedelleridir.
Demir bedende ne için kullanılır?
Demir, insan bedeninin temel fonksiyonlarında yer alır. Ana fonksiyonu, kandaki oksijenin taşınması ve oksijenin kasta depolanmasıdır.
Demir, kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir protein olan hemoglobinin bir bileşenidir. Bu protein, oksijenin akciğerlerden tüm organlara taşınmasına yardımcı olur. Demir olmadan insan bedeni hemoglobin oluşturamaz ve bu niçinle artık bu hayati taşıma fonksiyonunu yerine getiremez.
Hemoglobinde olduğu üzere demir diğer bir proteinin yapısına daha girer: Miyoglobin. Miyoglobin, kaslarda oksijen depolamaktan sorumludur. Bu depolama, uzun vadeli fizikî aktivite sırasında kasların kâfi oksijenlenmesini sağlar.
İnsan bedeninde bulunan demirin üçte ikisi dolanımdaki kırmızı kan hücrelerinin hemoglobininde bulunur ve yüzde 15’i kaslardaki miyoglobine bağlı bulunur. Demirin geri kalan yüzde 8’i, bedenin gereksinim duyduğu enerjiyi sağlamak için oksidatif metabolizma tepkilerine katılır. Demir ayrıyeten dokulardaki demir akışlarını denetim ederek bağışıklığın korunmasında rol oynar.
Demir eksikliğinin niçinleri
Demir eksikliği, uzun bir süre boyunca bedenin gereksinimlerini karşılayacak demirin alınmaması ve demir depoları kâfi gelmediğinde ortaya çıkar. Demir eksikliğinin ortaya çıkmasının birkaç farklı sebebi vardır.
Kronik kan kaybı (kadınlarda menstrüasyon gibi), paraziter hastalıklar ve bağırsaklarda kapalı kanama demir eksikliğine niye olabilir. Daha yüksek demir gereksinimine niye olan durumlar da demir eksikliğinin sebebi olabilir. Hamilelikte plasentanın gelişmesiyle birlikte, büyüme periyodunda, ergenlik periyodunda bilhassa büyümeye ek olarak adet nazarann genç kızlarda demir gereksinimi artar.
Yoğun fizikî idmanlar de demir gereksinimini artırır. Kas oksijenlenmesine daha fazla muhtaçlık duyulan dayanıklılık sporlarında epey fazla demire muhtaçlık duyulur. Bu niçinle de demir eksikliği yaşanabilir.
Düşük demir alımı da demir eksikliğine niye olur. Bilhassa gereğince çeşitli olmayan bir diyet demir eksikliğine niye olabilir.
Demir eksikliğinin 10 belirtisi
Demir eksikliğinin ana kararı dolaşımdaki hemoglobin ölçüsünün azalması olan anemidir. Anemi , kandaki hemoglobin düşüşü ile tanımlanır. Kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobin oksijeni akciğerlerden organlara taşır. Anemilerin yüzde 50’si, dünya çapında yaklaşık 1 milyar insanı etkileyen demir eksikliği anemisidir.
Anemi olsun ya da olmasın, demir eksikliğinin belirtilerine dikkat edilmelidir.
1. Yorgun ve zayıf hissetmek
Yorgunluk demir eksikliğinni en yaygın belirtisidir. Pekala, bu yorgunluğun sebebi nedir? Yorgunluğun sebebi bedeninizde dolaşan oksijen eksikliğidir. Aneminiz olduğunda, hayati organlara oksijen taşımak için daha az kan hücreniz olur. Bu oksijen eksikliği yorgunluk, baş ağrısı ve halsizlik üzere belirtilere yol açar.
2. Antrenman sırasında nefes darlığı
Demir eksikliği durumunda bedeniniz etkin olduğunda gereksinim duyduğu oksijeni alması zordur. Bu niçinle demir eksikliğinin en yaygın belirtilerinden biri, yapılabilen idman düzeylerinin azalmasıdır. Demir eksikliğinde, birkaç ay evvel zorlanmadan yapabildiğiniz tempolu bir yürüyüş sırasında nefesiniz kesilebilir.
3. Huzursuz bacak sendromu
Huzursuz bacak sendromu ismi verilen bir durum, ayaklarınızı hareket ettirmek için bilinçsiz bir dürtü ile sonuçlanan bir karıncalanma hissi yaratır ve bu da ekseriyetle uykusuzluğa ve geceleri huzursuzluğa yol açar. Bu, demir eksikliğinin en sıradışı belirtilerinden biridir.
4. Eller ve ayaklarda soğukluk
Vücut azalan kırmızı kan hücrelerini kalp, beyin ve karaciğer üzere en değerli yerlere yönlendirdiğinden, soğuk el ve ayaklar demir eksikliği yaşandığının bir işaretidir.
5. Baş dönmesi hissi
Demir eksikliği anemisi baş dönmesine niye olabilir. Baş dönmesi, bedeninizin sizi uzanmaya ve kalbinize yahut beyninize daha fazla oksijen gitmesine müsaade vermeye çağırdığı bir işaret olabilir.
6. Garip şeyler yemek istemek
Garip şeyler yeme dileği (pika olarak bilinir) da demir eksikliği anemisi belirtisidir. Kil, buz ve toprak, insanların demir eksikliği yaşadığında ansızın yemek isteyebilecekleri olağandışı şeylerden bazılarıdır.
7. Daha hudutlu hissetmek
Daha evvel sizi hiç rahatsız etmeyen şeyler sizi giderek daha fazla rahatsız ediyorsa, demir desteğine gereksiniminiz olabilir. Demir eksikliği hadiselerinde sonluluk pek yaygındır. Bu durumun sebebi tam olarak bilinmemektedir lakin oksijen kaynağındaki azalma ile ilgili olabileceği düşünülmektedir.
8. Ağız yaraları
Diliniz ve ağzınız bedeninizde neler olup bittiğinin uygun göstergeleridir. Ağzınızın her iki tarafındaki ağız ülserleri ve çatlaklar, demir eksikliğinin pek yaygın belirtileridir. Bu, ağza giden kan akışındaki azalmadan kaynaklanır.
9. Cilt, saç ve tırnak sorunları
Vücudun, oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinde bir protein olan hemoglobini yapmak için demire muhtaçlığı vardır. Demir eksikliğiniz var ise hemoglobin seviyeleriniz düşer ve sonuç olarak olağandan daha solgun görünürsünüz. Cildiniz bedeninizin solan tek kesimi değildir, diş etleriniz, göz kapaklarınızın iç kısmı yahut dudaklarınız ve tırnaklarınız da solgunlaşabilir.
Demir eksikliği hadiselerinde olağandışı olmayan bir diğer belirti de kaşık tırnaktır (koilonişya). Tırnaklar kırılgan hale gelir, basitçe çatlar ve teknikleri değişir. Öbür bir belirti de tırnaklarda çeşitli çizgilerin belirmesidir.
Demir eksikliği saç dökülmelerine de niye olabilir, zira saç köklerine kâfi oksijen gidemez.
10. Baş ağrısı
Düzenli olarak baş ağrısı çekiyorsanız, demir eksikliği anemisi bunun sebebi olabilir. Aneminiz olduğunda, hayati organlara oksijen vermek için daha az kan hücreniz olur. Bu oksijen eksikliği baş ağrısı üzere durumlara niye olabilir.
İnsan bedeni demirin büyük bir kısmını meblağ, fakat telafi edilmesi gereken günlük kayıplar da vardır. Ortalama olarak, bir yetişkin bedeninde 1 ila 3 gr içinde demir depolanır. Meyyit hücrelerin atılımıyla her gün yaklaşık 1 mg demir kaybedilir. Menopoz öncesi bayanların ortalama günlük kayıpları yaklaşık 2 mg’dır. Büyüme ve ergenlik devrinde daima artan demir gereksinimi olur. Ayrıyeten plasenta ve fetüsün gelişimi için gebe bayanların hamilelik sırasında yüksek demir muhtaçlığı vardır.
Demir için ortalama günlük ihtiyaç yetişkin bir erkek için 7 mg ve yetişkin bir bayan için 12 mg’dır. Bu kıymetler önerilen asgarî alım bedelleridir.
Demir bedende ne için kullanılır?
Demir, insan bedeninin temel fonksiyonlarında yer alır. Ana fonksiyonu, kandaki oksijenin taşınması ve oksijenin kasta depolanmasıdır.
Demir, kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir protein olan hemoglobinin bir bileşenidir. Bu protein, oksijenin akciğerlerden tüm organlara taşınmasına yardımcı olur. Demir olmadan insan bedeni hemoglobin oluşturamaz ve bu niçinle artık bu hayati taşıma fonksiyonunu yerine getiremez.
Hemoglobinde olduğu üzere demir diğer bir proteinin yapısına daha girer: Miyoglobin. Miyoglobin, kaslarda oksijen depolamaktan sorumludur. Bu depolama, uzun vadeli fizikî aktivite sırasında kasların kâfi oksijenlenmesini sağlar.
İnsan bedeninde bulunan demirin üçte ikisi dolanımdaki kırmızı kan hücrelerinin hemoglobininde bulunur ve yüzde 15’i kaslardaki miyoglobine bağlı bulunur. Demirin geri kalan yüzde 8’i, bedenin gereksinim duyduğu enerjiyi sağlamak için oksidatif metabolizma tepkilerine katılır. Demir ayrıyeten dokulardaki demir akışlarını denetim ederek bağışıklığın korunmasında rol oynar.
Demir eksikliğinin niçinleri
Demir eksikliği, uzun bir süre boyunca bedenin gereksinimlerini karşılayacak demirin alınmaması ve demir depoları kâfi gelmediğinde ortaya çıkar. Demir eksikliğinin ortaya çıkmasının birkaç farklı sebebi vardır.
Kronik kan kaybı (kadınlarda menstrüasyon gibi), paraziter hastalıklar ve bağırsaklarda kapalı kanama demir eksikliğine niye olabilir. Daha yüksek demir gereksinimine niye olan durumlar da demir eksikliğinin sebebi olabilir. Hamilelikte plasentanın gelişmesiyle birlikte, büyüme periyodunda, ergenlik periyodunda bilhassa büyümeye ek olarak adet nazarann genç kızlarda demir gereksinimi artar.
Yoğun fizikî idmanlar de demir gereksinimini artırır. Kas oksijenlenmesine daha fazla muhtaçlık duyulan dayanıklılık sporlarında epey fazla demire muhtaçlık duyulur. Bu niçinle de demir eksikliği yaşanabilir.
Düşük demir alımı da demir eksikliğine niye olur. Bilhassa gereğince çeşitli olmayan bir diyet demir eksikliğine niye olabilir.
Demir eksikliğinin 10 belirtisi
Demir eksikliğinin ana kararı dolaşımdaki hemoglobin ölçüsünün azalması olan anemidir. Anemi , kandaki hemoglobin düşüşü ile tanımlanır. Kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobin oksijeni akciğerlerden organlara taşır. Anemilerin yüzde 50’si, dünya çapında yaklaşık 1 milyar insanı etkileyen demir eksikliği anemisidir.
Anemi olsun ya da olmasın, demir eksikliğinin belirtilerine dikkat edilmelidir.
1. Yorgun ve zayıf hissetmek
Yorgunluk demir eksikliğinni en yaygın belirtisidir. Pekala, bu yorgunluğun sebebi nedir? Yorgunluğun sebebi bedeninizde dolaşan oksijen eksikliğidir. Aneminiz olduğunda, hayati organlara oksijen taşımak için daha az kan hücreniz olur. Bu oksijen eksikliği yorgunluk, baş ağrısı ve halsizlik üzere belirtilere yol açar.
2. Antrenman sırasında nefes darlığı
Demir eksikliği durumunda bedeniniz etkin olduğunda gereksinim duyduğu oksijeni alması zordur. Bu niçinle demir eksikliğinin en yaygın belirtilerinden biri, yapılabilen idman düzeylerinin azalmasıdır. Demir eksikliğinde, birkaç ay evvel zorlanmadan yapabildiğiniz tempolu bir yürüyüş sırasında nefesiniz kesilebilir.
3. Huzursuz bacak sendromu
Huzursuz bacak sendromu ismi verilen bir durum, ayaklarınızı hareket ettirmek için bilinçsiz bir dürtü ile sonuçlanan bir karıncalanma hissi yaratır ve bu da ekseriyetle uykusuzluğa ve geceleri huzursuzluğa yol açar. Bu, demir eksikliğinin en sıradışı belirtilerinden biridir.
4. Eller ve ayaklarda soğukluk
Vücut azalan kırmızı kan hücrelerini kalp, beyin ve karaciğer üzere en değerli yerlere yönlendirdiğinden, soğuk el ve ayaklar demir eksikliği yaşandığının bir işaretidir.
5. Baş dönmesi hissi
Demir eksikliği anemisi baş dönmesine niye olabilir. Baş dönmesi, bedeninizin sizi uzanmaya ve kalbinize yahut beyninize daha fazla oksijen gitmesine müsaade vermeye çağırdığı bir işaret olabilir.
6. Garip şeyler yemek istemek
Garip şeyler yeme dileği (pika olarak bilinir) da demir eksikliği anemisi belirtisidir. Kil, buz ve toprak, insanların demir eksikliği yaşadığında ansızın yemek isteyebilecekleri olağandışı şeylerden bazılarıdır.
7. Daha hudutlu hissetmek
Daha evvel sizi hiç rahatsız etmeyen şeyler sizi giderek daha fazla rahatsız ediyorsa, demir desteğine gereksiniminiz olabilir. Demir eksikliği hadiselerinde sonluluk pek yaygındır. Bu durumun sebebi tam olarak bilinmemektedir lakin oksijen kaynağındaki azalma ile ilgili olabileceği düşünülmektedir.
8. Ağız yaraları
Diliniz ve ağzınız bedeninizde neler olup bittiğinin uygun göstergeleridir. Ağzınızın her iki tarafındaki ağız ülserleri ve çatlaklar, demir eksikliğinin pek yaygın belirtileridir. Bu, ağza giden kan akışındaki azalmadan kaynaklanır.
9. Cilt, saç ve tırnak sorunları
Vücudun, oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinde bir protein olan hemoglobini yapmak için demire muhtaçlığı vardır. Demir eksikliğiniz var ise hemoglobin seviyeleriniz düşer ve sonuç olarak olağandan daha solgun görünürsünüz. Cildiniz bedeninizin solan tek kesimi değildir, diş etleriniz, göz kapaklarınızın iç kısmı yahut dudaklarınız ve tırnaklarınız da solgunlaşabilir.
Demir eksikliği hadiselerinde olağandışı olmayan bir diğer belirti de kaşık tırnaktır (koilonişya). Tırnaklar kırılgan hale gelir, basitçe çatlar ve teknikleri değişir. Öbür bir belirti de tırnaklarda çeşitli çizgilerin belirmesidir.
Demir eksikliği saç dökülmelerine de niye olabilir, zira saç köklerine kâfi oksijen gidemez.
10. Baş ağrısı
Düzenli olarak baş ağrısı çekiyorsanız, demir eksikliği anemisi bunun sebebi olabilir. Aneminiz olduğunda, hayati organlara oksijen vermek için daha az kan hücreniz olur. Bu oksijen eksikliği baş ağrısı üzere durumlara niye olabilir.