KADINLARDA AKCIĞER KANSERI
Akciğer kanseri, daha epeyce erkeklerde görülmesine karşın yıllar içerisinde bayanlarda da giderek artan oranlarda görülmeye başlamıştır. Dünya çapında, akciğer kanseri bayanlarda göğüs ve kalın barsak kanserlerinin akabinde en sık görülen üçüncü kanserdir. Ülkemizde ise 2017 bilgilerine göre göğüs, tiroid, kolorektal kanserin akabinde dördüncü sırada görülür.
Meme kanseri teşhis ve tedavisindeki gelişmeler, bayanların bu mevzuda bilinçlenmeleri ve erken teşhis almaları üzere sebeplerle göğüs kanserine bağlı vefatlar azalmış, göreli olarak akciğer kanserine bağlı vefatlar birinci sıraya yükselmiştir.
Kadınlarda ikinci dünya savaşı daha sonrasında giderek artan sigara içme oranlarına paralel olarak akciğer kanseri görülme sıklığında da artış gösterilmiştir.
Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde 1930’dan 1960’a kadar bayanlarda sigara içme oranı çarpıcı biçimde artmış, 1960’lardan itibaren akciğer kanseri olguları artışı izlemiştir. 1990’larda başlayan tütün yasakları ve bilinçlendirme çalışmaları 2003’ten itbaren meyvesini vermis ve kanser sayılarında her yıl yaklaşık yüzde 1’lik bir düşüş görülmeye başlandı.
Erkekler ve bayanların karşılaştırılması: Akciğer kanseri erkeklerde bayanlardan daha yaygın olmuştur ve olmaya devam etmektedir. Geniş çaplı incelemelere göre sigara içmeyenler içinde, akciğer kanseri görülme sıklığı, bayanlarda (100.000 bireyde yılda 14.4 ila 20.8) erkeklere bakılırsa (100.000 şahısta yılda 4.8 ila 13.7) daha yüksektir. Ayrıyeten, Amerika Birleşik Devletleri’nde, bayanlarda akciğer kanserinin yaklaşık yüzde 19’u, erkeklerde yalnızca yüzde 9’a kıyasla, hiç sigara içmeyenlerde ortaya çıkmaktadır.
Hücre tipleri: Bayanlarda adenokarsinom alt çeşidinin daha sık olduğu önce beri bilinmektedir.
RİSK FAKTÖRLERİ:
Tütüne maruz kalma: Tüm tütün mamullerihem bayanlarda tıpkı vakitte erkeklerde akciğer kanseri gelişimi için en kıymetli risk faktörü olduğu ortaya konmakla bir arada, sigara içmeyen bayanlardaki bağıntılı artışın endokrin faktörler ile akciğer kanseri gelişmenini etkileyip etkilemediği sorusunu akla getirmiştir. Örneğin sigara içen bayanlarda akciğer kanseri gelişme riskleri sigara içen erkeklerden daha fazladır. Yani bayanlarda sigara daha fazla akciğer kanserine yol açabilmektedir. Daha evvel sigara içmiş ve bırakmış bayanlarda risk, hiç sigara içmeyenlere kıyasla kıymetli ölçüde yüksek kalır. Pasif içicilerde akciğer kanseri gelişimi, hiç sigara içmeyenlere oranla yaklaşık 2,5 kat daha fazladır.
Radon gazı: renksiz kokusuz, havadan ağır radyoaktif bir gazdır.Radona uzun müddet maruz kalındığında akciğer kanserine niye olabilir. Yeryüzünde Kimi bölgelerde görülür.Topraktaki radon, üst yanlışsız hareket eder ve konutların tabanlarından yahut duvarlarındaki çatlaklardan içeri sızar. Bilhassa bodrum katlarda ve alt katlarda daha ağır olarak birikebilir. Radon ile sigara “sinerjistik” tesir gösterirler; yani, ikisine birden maruz kalındığında olacak ziyan, ikisinin başka farklı meydana getireceği ziyandan daha büyüktür. Radon maruziyetinin, tüm akciğer kanserlerinin yaklaşık %10-15 kadarından sorumlu olduğu iddia edilmektedir. Radondan korunmak için bilhassa yeni yapılan binalar ve alt kat meskenler sık sık faal (karşılıklı cereyan yaptırılarak) havalandırılmalı, yer ve duvar çatlakları kapatılmasına dikkat edilmelidir.
Hava kirliliği: Çin’de ve Asya ve Afrika’daki birtakım öbür ülkelerde olduğu üzere ülkemizde de gereğince havalandırılmayan ocaklarda yemek pişirmek için kullanılan kömür, odun yahut tezek dumanına maruz kalan bayanlarda akciğer kanseri insidansında artış gösterilmiştir.
ışınım tedavisi: Atom bombasından kurtulanlarda ışınıma maruz kaldıktan uzun yıllar daha sonra akciğer kanseri görülme sıklığında artış gösterildi.
Göğüs bölgesine radyoterapi alan lenfoma yahut göğüs kanseri hastalarında, RT almayanlara kıyasla yıllar sonar akciğer kanseri geliştirme riskinin daha yüksek olduğu gösterilmiştir. Hatta bu risk sigara içenler içinde daha da artmaktadır.
Ancak günümüzde yoğunluk ayarlı ışınım tedavisi (IMRT) üzere çağdaş tekniklerin kullanmasının ışınımla alakalı akciğer kanseri insidansının azalması beklenmektedir.
Endokrin faktörleri: Geniş çaplı araştırmaların sonuçları,östrojen ve progestin tedavisinin akciğer kanseri riskinde artışa yol açtığını düşündürmektedir. En kapsamlı datalar iki çalışmadan gelmektedir: Östrojen artı progestin kullananlarda akciğer kanseri gelişme riski hormona maruz kalma müddetiyle orantılı olarak arttığı gösterilmiştir. Akciğer kanseri teşhisi konan bayanlarda var ise postmenopozal hormon tedavisinin kesilmesi düşünülmelidir.
Genetik Faktörler: Emsal ölçüde sigara içen bireylerin kanser gelişmenindeki farklılıklar, genetik olarak kansere yatkınlığı düşündürmektedir. Lakin ailesel geçiş göğüs ve kolorektal kansere bakılırsa epeyce daha az oranlardadır.
Geçirilmiş akciğer hastalığı: Tüberküloz güzelleşme nedbe dokusunda kanser gelişmesi erkeklerde olduğu üzere bayanlarda da risk faktörü olarak gösterilmiştir.
Diyet, vitamin ve mineraller: Selenyum ve beta karotenin sigaranın tesirlerini azaltması niyetiyle doksanlı senelerda yapılan geniş çaplı çalışmalar hüsranla sonuçlandı ve erken sonlandırıldı. Son senelerda D vitamininin gözetici tesiri ile ilgili yayınlar göze çarpmaktadır.
Önleme: Akciğer kanseri olaylarının yaklaşık yüzde 85 ila 90’ı sigarayla ilintili olduğundan, en tesirli müdahale, insanların sigara içmelerini büsbütün durdurmak olacaktır. Lakin bireyleri sigarayı bırakmaya ikna etmek kolay bir iş değildir. Sigara içmenin akciğer kanserine ve öteki ölümcül sıhhat sıkıntılarına yol açtığına dair epey büyük ispatlara karşın, sigara içme oranları kabul edilemez derecede yüksek olmaya devam ediyor. Sigara içme prevalansı genç kızlar ve daha az eğitimliler içinde yüksektir. Diyet ve vitaminlerin rolü de dahil olmak üzere öbür akciğer kanseri tedbire biçimlerinin araştırılması da sürdürülmelidir.
Erken teşhis: Taramayı ve bu yaklaşımın faydalı olduğu makul popülasyonların tarifini inceleyen klinik çalışmalardan elde edilen datalar ayrıyeten tartışılmaktadır.
TEDAVİ: Kadınlarda akciğer kanseri tedavisinin erkelerden farklı bir algoritması yoktur. Öncelikle hücre tipi ortaya konduktan sonar hastalığın yaygınlığı için Evreleme yapılır. Hastanın kondüsyonu ve istekleri de göz önünde bulundurularak multidisipliner bir konsey tarafınca tedavi şeması belirlenir. Tedavide
Akciğer kanseri, daha epeyce erkeklerde görülmesine karşın yıllar içerisinde bayanlarda da giderek artan oranlarda görülmeye başlamıştır. Dünya çapında, akciğer kanseri bayanlarda göğüs ve kalın barsak kanserlerinin akabinde en sık görülen üçüncü kanserdir. Ülkemizde ise 2017 bilgilerine göre göğüs, tiroid, kolorektal kanserin akabinde dördüncü sırada görülür.
Meme kanseri teşhis ve tedavisindeki gelişmeler, bayanların bu mevzuda bilinçlenmeleri ve erken teşhis almaları üzere sebeplerle göğüs kanserine bağlı vefatlar azalmış, göreli olarak akciğer kanserine bağlı vefatlar birinci sıraya yükselmiştir.
Kadınlarda ikinci dünya savaşı daha sonrasında giderek artan sigara içme oranlarına paralel olarak akciğer kanseri görülme sıklığında da artış gösterilmiştir.
Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde 1930’dan 1960’a kadar bayanlarda sigara içme oranı çarpıcı biçimde artmış, 1960’lardan itibaren akciğer kanseri olguları artışı izlemiştir. 1990’larda başlayan tütün yasakları ve bilinçlendirme çalışmaları 2003’ten itbaren meyvesini vermis ve kanser sayılarında her yıl yaklaşık yüzde 1’lik bir düşüş görülmeye başlandı.
Erkekler ve bayanların karşılaştırılması: Akciğer kanseri erkeklerde bayanlardan daha yaygın olmuştur ve olmaya devam etmektedir. Geniş çaplı incelemelere göre sigara içmeyenler içinde, akciğer kanseri görülme sıklığı, bayanlarda (100.000 bireyde yılda 14.4 ila 20.8) erkeklere bakılırsa (100.000 şahısta yılda 4.8 ila 13.7) daha yüksektir. Ayrıyeten, Amerika Birleşik Devletleri’nde, bayanlarda akciğer kanserinin yaklaşık yüzde 19’u, erkeklerde yalnızca yüzde 9’a kıyasla, hiç sigara içmeyenlerde ortaya çıkmaktadır.
Hücre tipleri: Bayanlarda adenokarsinom alt çeşidinin daha sık olduğu önce beri bilinmektedir.
RİSK FAKTÖRLERİ:
Tütüne maruz kalma: Tüm tütün mamullerihem bayanlarda tıpkı vakitte erkeklerde akciğer kanseri gelişimi için en kıymetli risk faktörü olduğu ortaya konmakla bir arada, sigara içmeyen bayanlardaki bağıntılı artışın endokrin faktörler ile akciğer kanseri gelişmenini etkileyip etkilemediği sorusunu akla getirmiştir. Örneğin sigara içen bayanlarda akciğer kanseri gelişme riskleri sigara içen erkeklerden daha fazladır. Yani bayanlarda sigara daha fazla akciğer kanserine yol açabilmektedir. Daha evvel sigara içmiş ve bırakmış bayanlarda risk, hiç sigara içmeyenlere kıyasla kıymetli ölçüde yüksek kalır. Pasif içicilerde akciğer kanseri gelişimi, hiç sigara içmeyenlere oranla yaklaşık 2,5 kat daha fazladır.
Radon gazı: renksiz kokusuz, havadan ağır radyoaktif bir gazdır.Radona uzun müddet maruz kalındığında akciğer kanserine niye olabilir. Yeryüzünde Kimi bölgelerde görülür.Topraktaki radon, üst yanlışsız hareket eder ve konutların tabanlarından yahut duvarlarındaki çatlaklardan içeri sızar. Bilhassa bodrum katlarda ve alt katlarda daha ağır olarak birikebilir. Radon ile sigara “sinerjistik” tesir gösterirler; yani, ikisine birden maruz kalındığında olacak ziyan, ikisinin başka farklı meydana getireceği ziyandan daha büyüktür. Radon maruziyetinin, tüm akciğer kanserlerinin yaklaşık %10-15 kadarından sorumlu olduğu iddia edilmektedir. Radondan korunmak için bilhassa yeni yapılan binalar ve alt kat meskenler sık sık faal (karşılıklı cereyan yaptırılarak) havalandırılmalı, yer ve duvar çatlakları kapatılmasına dikkat edilmelidir.
Hava kirliliği: Çin’de ve Asya ve Afrika’daki birtakım öbür ülkelerde olduğu üzere ülkemizde de gereğince havalandırılmayan ocaklarda yemek pişirmek için kullanılan kömür, odun yahut tezek dumanına maruz kalan bayanlarda akciğer kanseri insidansında artış gösterilmiştir.
ışınım tedavisi: Atom bombasından kurtulanlarda ışınıma maruz kaldıktan uzun yıllar daha sonra akciğer kanseri görülme sıklığında artış gösterildi.
Göğüs bölgesine radyoterapi alan lenfoma yahut göğüs kanseri hastalarında, RT almayanlara kıyasla yıllar sonar akciğer kanseri geliştirme riskinin daha yüksek olduğu gösterilmiştir. Hatta bu risk sigara içenler içinde daha da artmaktadır.
Ancak günümüzde yoğunluk ayarlı ışınım tedavisi (IMRT) üzere çağdaş tekniklerin kullanmasının ışınımla alakalı akciğer kanseri insidansının azalması beklenmektedir.
Endokrin faktörleri: Geniş çaplı araştırmaların sonuçları,östrojen ve progestin tedavisinin akciğer kanseri riskinde artışa yol açtığını düşündürmektedir. En kapsamlı datalar iki çalışmadan gelmektedir: Östrojen artı progestin kullananlarda akciğer kanseri gelişme riski hormona maruz kalma müddetiyle orantılı olarak arttığı gösterilmiştir. Akciğer kanseri teşhisi konan bayanlarda var ise postmenopozal hormon tedavisinin kesilmesi düşünülmelidir.
Genetik Faktörler: Emsal ölçüde sigara içen bireylerin kanser gelişmenindeki farklılıklar, genetik olarak kansere yatkınlığı düşündürmektedir. Lakin ailesel geçiş göğüs ve kolorektal kansere bakılırsa epeyce daha az oranlardadır.
Geçirilmiş akciğer hastalığı: Tüberküloz güzelleşme nedbe dokusunda kanser gelişmesi erkeklerde olduğu üzere bayanlarda da risk faktörü olarak gösterilmiştir.
Diyet, vitamin ve mineraller: Selenyum ve beta karotenin sigaranın tesirlerini azaltması niyetiyle doksanlı senelerda yapılan geniş çaplı çalışmalar hüsranla sonuçlandı ve erken sonlandırıldı. Son senelerda D vitamininin gözetici tesiri ile ilgili yayınlar göze çarpmaktadır.
Önleme: Akciğer kanseri olaylarının yaklaşık yüzde 85 ila 90’ı sigarayla ilintili olduğundan, en tesirli müdahale, insanların sigara içmelerini büsbütün durdurmak olacaktır. Lakin bireyleri sigarayı bırakmaya ikna etmek kolay bir iş değildir. Sigara içmenin akciğer kanserine ve öteki ölümcül sıhhat sıkıntılarına yol açtığına dair epey büyük ispatlara karşın, sigara içme oranları kabul edilemez derecede yüksek olmaya devam ediyor. Sigara içme prevalansı genç kızlar ve daha az eğitimliler içinde yüksektir. Diyet ve vitaminlerin rolü de dahil olmak üzere öbür akciğer kanseri tedbire biçimlerinin araştırılması da sürdürülmelidir.
Erken teşhis: Taramayı ve bu yaklaşımın faydalı olduğu makul popülasyonların tarifini inceleyen klinik çalışmalardan elde edilen datalar ayrıyeten tartışılmaktadır.
TEDAVİ: Kadınlarda akciğer kanseri tedavisinin erkelerden farklı bir algoritması yoktur. Öncelikle hücre tipi ortaya konduktan sonar hastalığın yaygınlığı için Evreleme yapılır. Hastanın kondüsyonu ve istekleri de göz önünde bulundurularak multidisipliner bir konsey tarafınca tedavi şeması belirlenir. Tedavide
- Cerrahi
- Kemoterapi (Ilaç tedavisi)
- Radyoterapi
- Hedefe yönelik tedaviler
- İmmünoterapi
- Destek tedavisi opsiyonlarının biri yahut birkaçı birlikte yahut sıralı olarak kullanılabilir.