Artık 2024'ün yarısı geçtiğine göre, yılın en iyi filmleri listem için aday toplamaya başladım; buna belgeseller de dahil elbette. Bu yıl pek çok harika belgesel hakkında yazdım (Songs of Earth, Ryuichi Sakamoto: Opus ve Art Talent Show gibi favorilerim de dahil). Ancak çoğu gözden kaçıyor, bu yüzden henüz hakkında yazmadığım, zaman ayırmaya değer üç belgeseli vurgulamak istedim.
İlk olarak “sperm dünyası” (Hulu), Lance Oppenheim'ın (aynı zamanda HBO'nun son harika belgesel dizisi “Ren Faire”in de yönetmeni) yönettiği. Oppenheim'ın benzersiz tarzı rüya gibi ve gerçekliği yücelterek onu şiirsel ve başka bir dünyaya ait kılıyor. Bu filmde, sperm bankası yerine internet üzerinden sperm donörü arayan hamile ebeveynlerle bağlantı kuran birkaç “sperm kralını”, yani erkekleri takip ediyor. Film, insanların neden bağış yapmayı seçtiklerinin yanı sıra, insanların bu alışılmadık yollarla bağışçı aramasının nedenlerini de vurguluyor. Bu önerme sevimsiz, sömürücü veya saldırgan olabilir. Bunun yerine ilgi çekici ve hassastır ve beklediğiniz hiçbir şeye benzemez. (Belgesel, Haberler'ın 2021 tarihli bir makalesine dayanmaktadır ve Haber'ın ortak yapımıdır.)
Ben de sevdim”İzleyiciler“, Kimi Takesue'nin Laos'taki turizmi konu alan sıra dışı filmi. Bu konuya röportajları ve araştırma çalışmalarını veya belki de birinci şahıs bir seyahat günlüğünü içerebilecek bir gazetecilik yaklaşımı hayal edilebilir. Ancak Takesue tüm bu cihazlardan vazgeçiyor ve bunun yerine tamamen farklı bir şey kullanıyor: katı geniş açılı çekimler olarak tasarlanmış bir dizi uzun çekim. Turistler ve yerel halk, fotoğraf çekerek, sohbet ederek, bir şeyler satın alarak ve bölgenin tipik turizm faaliyetlerine katılarak resimde geziniyor. Yavaş yavaş onları izlemenin, sürekli gözlemin hem belirli bir tür performans hem de aksama yarattığını fark ediyorsunuz. Turistler yerel halkı izlemek için oradalar ve yerel halk da geriye bakıp onların davranışlarını gözlemliyor. Ama başka bir düzey daha var, çünkü biz seyirci olarak buradayız, izlenen insanları izliyoruz. Peki gerçek seyirci kim?
Görülmeye değer son film ise Sam Green'in “32 ses(Criterion Channel), Green'in son yıllarda canlı performansla dünyayı dolaştığı sürükleyici bir sesli belgesel. Artık evinizde izleyebilirsiniz ve iyi haber şu ki, kulaklık deneyimi sinemadaki kadar harika. Çünkü 32 Ses, adeta etrafınızda titreşen seslerin dünyasından haberdar olmanızı amaçlıyor ve kendinizi belgeseli izliyormuş gibi değil de tam ortasındaymış gibi hissetmeniz için tasarlandı. Hem komik hem de sesin hayatımıza nasıl anlam kattığına dair yansımalarla dolu olan filmi Green anlatıyor. Bazen ekrandaki metin, duyduklarınıza daha fazla dikkat edebilmeniz için gözlerinizi kapatmanızı ister. Bu hayatınızı değiştirebilecek türden bir film ve en iyi filmlerin yaptığı da budur, değil mi?
İlk olarak “sperm dünyası” (Hulu), Lance Oppenheim'ın (aynı zamanda HBO'nun son harika belgesel dizisi “Ren Faire”in de yönetmeni) yönettiği. Oppenheim'ın benzersiz tarzı rüya gibi ve gerçekliği yücelterek onu şiirsel ve başka bir dünyaya ait kılıyor. Bu filmde, sperm bankası yerine internet üzerinden sperm donörü arayan hamile ebeveynlerle bağlantı kuran birkaç “sperm kralını”, yani erkekleri takip ediyor. Film, insanların neden bağış yapmayı seçtiklerinin yanı sıra, insanların bu alışılmadık yollarla bağışçı aramasının nedenlerini de vurguluyor. Bu önerme sevimsiz, sömürücü veya saldırgan olabilir. Bunun yerine ilgi çekici ve hassastır ve beklediğiniz hiçbir şeye benzemez. (Belgesel, Haberler'ın 2021 tarihli bir makalesine dayanmaktadır ve Haber'ın ortak yapımıdır.)
Ben de sevdim”İzleyiciler“, Kimi Takesue'nin Laos'taki turizmi konu alan sıra dışı filmi. Bu konuya röportajları ve araştırma çalışmalarını veya belki de birinci şahıs bir seyahat günlüğünü içerebilecek bir gazetecilik yaklaşımı hayal edilebilir. Ancak Takesue tüm bu cihazlardan vazgeçiyor ve bunun yerine tamamen farklı bir şey kullanıyor: katı geniş açılı çekimler olarak tasarlanmış bir dizi uzun çekim. Turistler ve yerel halk, fotoğraf çekerek, sohbet ederek, bir şeyler satın alarak ve bölgenin tipik turizm faaliyetlerine katılarak resimde geziniyor. Yavaş yavaş onları izlemenin, sürekli gözlemin hem belirli bir tür performans hem de aksama yarattığını fark ediyorsunuz. Turistler yerel halkı izlemek için oradalar ve yerel halk da geriye bakıp onların davranışlarını gözlemliyor. Ama başka bir düzey daha var, çünkü biz seyirci olarak buradayız, izlenen insanları izliyoruz. Peki gerçek seyirci kim?
Görülmeye değer son film ise Sam Green'in “32 ses(Criterion Channel), Green'in son yıllarda canlı performansla dünyayı dolaştığı sürükleyici bir sesli belgesel. Artık evinizde izleyebilirsiniz ve iyi haber şu ki, kulaklık deneyimi sinemadaki kadar harika. Çünkü 32 Ses, adeta etrafınızda titreşen seslerin dünyasından haberdar olmanızı amaçlıyor ve kendinizi belgeseli izliyormuş gibi değil de tam ortasındaymış gibi hissetmeniz için tasarlandı. Hem komik hem de sesin hayatımıza nasıl anlam kattığına dair yansımalarla dolu olan filmi Green anlatıyor. Bazen ekrandaki metin, duyduklarınıza daha fazla dikkat edebilmeniz için gözlerinizi kapatmanızı ister. Bu hayatınızı değiştirebilecek türden bir film ve en iyi filmlerin yaptığı da budur, değil mi?